Ảnh minh họa
Thực trạng triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU
Hải Phòng là thành phố cảng biển ở phía Đông vùng duyên hải Bắc Bộ, phía Bắc giáp Quảng Ninh, phía Tây giáp tỉnh Hải Dương, phía Nam giáp tỉnh Thái Bình và phía Đông giáp Vịnh Bắc Bộ. Với chiều dài bờ biển 125km và nhiều cửa sông lớn đổ ra biển, diện tích khoảng 4.000km2, có khoảng hơn 400 đảo lớn nhỏ, 2 khu bảo tồn biển Cát Bà và Bạch Long Vỹ. Vùng biển Hải Phòng là 1 trong 4 ngư trường trọng điểm của cả nước nằm trong vùng đánh cá chung theo Hiệp định hợp tác nghề cá Việt Nam – Trung Quốc.
Toàn thành phố hiện có 1.190 tàu cá với hơn 7.000 lao động. Trong đó, số tàu cá có Lmax từ 6m đến dưới 12m là 393 chiếc; số tàu cá có Lmax từ 12m đến dưới 15m là 378 chiếc; số tàu cá có Lmax từ 15m đến dưới 24m là 349 chiếc; số tàu cá có Lmax từ 24m trở lên là 70 chiếc. Đồng thời có 70 tổ, đội khai thác, dịch vụ hậu cần thủy sản trên biển, 1 tập đoàn đánh cá, 1 nghiệp đoàn nghề cá.
Bên cạnh đó, Thành phố Hải Phòng có 69 cơ sở chế biến, kinh doanh dịch vụ thủy sản; có 14 cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá; 10 cơ sở đóng mới, sửa chữa tàu cá vỏ gỗ; 20 cơ sở đóng mới, sửa chữa tàu vỏ thép và hàng chục cơ sở sản xuất nước đá quy mô công nghiệp, 141 tàu dịch vụ hậu cần thủy sản và hàng trăm cơ sở dịch vụ cung cấp sửa chữa ngư lưới cụ, máy điện hàng hải, máy thủy… cơ bản đáp ứng nhu cầu tàu thuyền hoạt động khai thác thủy sản của Hải Phòng và một số địa phương lân cận.
Hàng năm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thành phố đã phối hợp với các Sở, ban, ngành tiến hành nhiều đợt tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động nghề cá trên biển, phát hiện và xử lý nhiều trường hợp vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.
Cụ thể, Thành phố đã triển khai thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các ý kiến chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Công văn số 465/BNN-TCTS ngày 15/01/2020 về tập trung thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU; Chi cục Thủy sản, Ban Quản lý cảng cá, bến cá tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy trình, hồ sơ, thủ tục kiểm tra, kiểm soát tàu cá, giám sát sản lượng thủy sản, xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản, nhật ký khai thác, báo cáo khai thác, hồ sơ đăng ký, đăng kiểm, cấp phép khai thác thủy sản theo đúng quy định. Đồng thời, tham mưu Trưởng ban Chỉ đạo chống khai thác IUU trên địa bàn thành phố ban hành Kế hoạch số 26/KH-BCĐ ngày 03/02/2020 về thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (chống khai thác IUU) trên địa bàn thành phố năm 2020.
Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân Thành phố bố trí kinh phí thực hiện các nhiệm vụ chống khai thác IUU năm 2020 trên địa bàn thành phố. Thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động chống khai thác IUU; đã thực hiện 1 đợt kiểm tra trên biển tại các địa phương: Thủy Nguyên, Cát Hải, Đồ Sơn. Các lực lượng chức năng của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phối hợp với Đồn Biên Phòng Đồ Sơn, Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên tổ chức lớp tuyên truyền các quy định về lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đánh dấu tàu cá; chống khai thác bất hợp pháp IUU cho chủ phương tiện.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thành phố đã phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng và Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên thực hiện điều tra, xác minh 10 tàu cá vi phạm khai thác hải sản trong vùng đánh cá chung Việt Nam – Trung Quốc.
Ngoài ra, Ban Quản lý cảng cá, bến cá đã triển khai xong việc lắp đặt hệ thống đường truyền kết nôi Internet tốc độ cao, hệ thống máy tính, màn hình, trang thiết bị để phục vụ việc truy cập, theo dõi tàu cá trên hệ thống giám sát hành trình về quản lý tàu cá tại Cảng cá Ngọc Hải. Chi cục Thủy sản đã hướng dẫn, kiểm tra việc ghi chép nhật ký khai thác thủy sản của ngư dân cho các cán bộ chuyên trách tại Cảng cá nhằm đảm bảo ghi đúng, ghi đủ theo quy định. Tập huấn, phân quyền truy cập phần mềm quản lý giám sát hành trình tàu cá nhằm xác nhận nguồn gốc thủy sản. Tàu thông báo vào cảng 2.090 lượt chiếc, rời cảng 1.195 lượt chiếc. Thu nhận 1.195 nhật ký và báo cáo khai thác thủy sản (trong đó: 1.020 nhật ký, 175 báo cáo). Sản lượng thủy sản qua cảng ít.
Ban Quản lý Cảng cá, bến cá hoàn thành nâng cấp mặt bến Cảng số 2, làm mới nhà phân loại thủy sản tại Cảng số 2, đưa vào sử dụng từ ngày 24/4/2020/ Lắp đặt phần vỏ hệ thống xử lý nước thải có nồng độ BOD cao tại Cảng số 2, Cảng cá Ngọc Hải (phần thiết bị chậm lắp đặt, đưa vào vận hành do ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19, chuyên gia Nhật Bản không thể thực hiện). Tiếp tục duy trì công tác đảm bảo vệ sinh môi trường, tích cực hướng dẫn kiểm soát an toàn thực phẩm theo thẩm quyền.
Về công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và in sơn biển số tàu, kiểm tra, kiểm soát tàu cá: Đã triển khai lắp đặt được 250/420 thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá, đạt 60%. Các tàu cá trên địa bàn thành phố đã hoàn thành việc sơn kẻ biển số, đánh dấu tàu cá theo quy định (1.190 tàu). Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thành phố đã chỉ đạo Chi cục Thủy sản và các đơn vị liên quan phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng và Ủy ban nhân dân các huyện, quận tăng cường rà soát, yêu cầu các chủ tàu cá thực hiện sơn kẻ lại biển số đối với các biển số đã mờ.
Về công tác cấp giấy phép khai thác thủy sản và giấy chứng nhận an toàn thực phẩm tàu cá: Đã cấp Giấy phép khai thác thủy sản cho 621 tàu cá (311/420 tàu cá hoạt động vùng khơi; 310/771 tàu cá hoạt động vùng lộng, ven bờ). Đảm bảo cập nhật dữ liệu Vnfishbase về cấp Giấy phép khai thác; Xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm cho 261 thuyền viên làm việc trên tàu, cảng cá; Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho 116 tàu cá và 1 cảng cá Ngọc Hải.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện triển khai chống khai thác IUU trên địa bàn thành phố Hải Phòng vẫn tồn tại một số vướng mắc cần tháo gỡ như: Ngư dân lắp đặt thiết bị giám sát hành trình chưa đạt theo lộ trình quy định (mới 250/420 chiếc). Ngư dân ghi chép nhật ký khai thác chưa có độ chính xác cao (Mới có tàu cá ra vào cảng cá Ngọc Hải thực hiện, còn một số cảng cá, nơi neo đậu khác trên địa bàn thành phố chưa hiệu quả). Một số tàu cá ven bờ còn hoạt động chưa đúng với nghề ghi trong giấy phép khai thác thủy sản. Biển số tàu cá thường xuyên bị bong tróc, mờ; Việc treo cờ tổ quốc thường xuyên bị rách, nát và gãy. Một số tàu cá không thường xuyên về cảng cá của Hải Phòng neo đậu.
Nguyên nhân của những tồn tại trên là do: Một số tàu cá khai thác và neo đậu tại địa phương khác, có ý chờ đợi các cơ chế chính sách của nhà nước trong việc hỗ trợ lắp đặt giám sát hành trình. Tàu cá khai thác thủy sản bán sản phẩm ngay trên ngư trường (tàu thu mua Thanh Hóa, Thái Bình, Quảng Ninh) nên việc thống kê sản lượng qua cảng gặp nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, cơ quan chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát tàu cá nên một số tàu cá không vào Cảng cá Ngọc Hải, đi hoạt động và neo đậu tại địa phương khác nên sản lượng qua cảng giảm. Nhận thức ngư dân còn hạn chế, sóng gió, ngại ghi chép nên việc ghi chép nhật ký khai thác hải sản chưa thực sự hiệu quả và trung thực. Nguồn lao động nghề cá giảm và thường xuyên thay đổi (do chuyển sang hoạt động lao động ngành nghề khác) nên chủ tàu không thuê được lao động có đầy đủ chứng chỉ chuyên môn theo quy định. Việc quy định một số ngành nghề cấm theo Luật Thủy sản mới, ngư dân chưa kịp chuyển đổi nghề nên vẫn hoạt động sai nghề theo nội dung ghi trong giấy phép khai thác.
Một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới
Để tiếp tục triển khai có hiệu quả các hoạt động chống khai thác IUU, Sở Nông nghiệp và PTNT Thành phố Hải Phòng đã đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:
Tiếp tục thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các nhiệm vụ chống khai thác IUU theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 689/CT-TTg ngày 18/5/2020, Chỉ thị số 45/CT-TTg ngày 13/12/2017, Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 16/01/2018, Luật Thủy sản 2017, Kế hoạch số 26/KH-BCĐ ngày 03/02/2020 của Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU thành phố và các văn bản chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân thành phố.
Phối hợp với Sở Thông tin và truyền thông, Truyền hình Hải Phòng, Báo Hải Phòng, Báo An Ninh Hải Phòng, UBND quận huyện, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tiếp tục tuyên truyền Luật Thủy sản 2017, các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và PTNT, UBND thành phố về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.
Phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Ủy ban nhân dân các huyện, quận kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, kiên quyết không cho tàu cá không đủ điều kiện theo quy định đi khai thác; xử lý nghiêm các tàu cá cố tình vi phạm.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chống khai thác hải sản bất hợp pháp IUU, tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành và các cuộc thanh tra, kiểm tra thường xuyên theo kế hoạch của Sở.
Tổ chức kiểm tra, rà soát hồ sơ, đăng ký, đăng kiểm tàu cá; bổ sung, cấp giấy phép khai thác thủy sản còn thiếu và cập nhật gia hạn, cấp đổi, cấp mới giấy phép khai thác thủy sản cho các tàu đã hết hạn giấy phép; hỗ trợ các chủ tàu hoàn thiện hồ sơ, thủ tục tàu cá; tổ chức xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản theo đúng quy định.
Duy trì công tác trực 24/24 kiểm soát tàu cá tại Cảng cá Ngọc Hải, đảm bảo vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm; tổ chức hướng dẫn, sắp xếp tàu cá neo đậu trong khu vực cảng đảm bảo 100% tàu cá neo đậu tại cảng có dữ liệu đã qua kiểm soát.
Đôn đốc đơn vị thi công triển khai đảm bảo tiến độ cho dự án nâng cấp cảng cá Ngọc Hải; lắp đặt hệ thống xử lý nước có nồng độ BOD cao; xây dựng hệ thống trụ neo.
Thu Hiền (Tổng cục Thủy sản)