Đề tài “Nghiên cứu áp dụng phương pháp thủy âm đa tần số để xác định đặc tính âm phản hổi của một số loài cá nổi nhỏ ở biển Việt Nam” gồm 2 nội dung nghiên cứu chính: (1) Nghiên cứu đặc tính âm phản hồi theo tần số của một số loài cá nổi nhỏ và (2) Xác định hệ số phản hồi âm của cá sòng nhật (Trachurus japonicus) và cá hố (Trichiurus lepturus). Số liệu sử dụng của đề tài được thu thập bởi đề tài “cá nổi nhỏ” và dự án “Việt – Trung”.

Trong thời gian qua, nhóm nghiên cứu đã tiến hành phân tích toàn bộ các dữ liệu thủy âm và dữ liệu sinh học của các đối tượng nghiên cứu. Kết quả sơ bộ thu được như sau:

+ Đối với nội dung 1: Bước đầu xác định được đặc tính âm phản hồi của cá loài cá Nục, cá Bạc má và cá Ngân (hình 1). Kết quả nghiên cứu cho thấy đặc tính phản hồi âm của các loài cá khác nhau và cùng một loài cá thì đặc trưng phản hồi âm ở các tần số khác nhau cũng khác nhau. Như vậy, có thể sử dụng đáp tuyến tần số để phân biệt các đàn cá khác nhau.

+ Đối với nội dung 2: Đã phân lập được tín hiệu tích phân âm tại các vị trí đánh lưới mà cá Hố (Trichiurus lepturus) chiếm tỉ lệ cao và tiến hành phân tích hệ số phản hồi âm và bước đầu đã xác định được khoảng biến động hệ số phản hồi âm của loài. Đồ thị phân bố hệ số phản hồi âm và hình ảnh tích phân âm tại vị trí đánh lưới được trình bày ở hình 2.

Hình 2. Phân bố hệ số phản hồi âm của cá Hố (bên trái) và hình ảnh âm phản hồi khi máy thủy âm quét qua đàn cá tại vị trí đánh lưới ngày 19/10/2006 ở tọa độ (107o00E; 18o00N) trong vùng đánh cá chung vịnh Bắc Bộ. Cá Hố chiếm khoảng 65% tổng sản lượng mẻ lưới.

Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu tiếp tục phân tích các bản ghi tích phân âm tại các vị trí đánh lưới kiểm tra tín hiệu khác có tỉ lệ trội về cá Hố và cá Sòng nhật để đưa ra những kết quả theo nội dung nghiên cứu của đề tài.

Trong quá trình phân tích hình ảnh tích phân âm kết hợp với thông tin về sản lượng của các mẻ lưới kiểm tra tín hiệu, nhóm nghiên cứu nhận thấy mỗi loài cá có những đặc trưng riêng về tập tính hợp đàn, có những loài hợp đàn theo phương thẳng đứng và cũng có loài hợp đàn theo phương nằm ngang. Hình dạng của đàn cá cũng đặc trưng cho loài. Do đó, nắm được tập tính hợp đàn của cá cũng là một trong những điều kiện cần thiết để phân tích tín hiệu thủy âm.

Thạc sĩ Vũ Việt Hà
Phòng Nghiên cứu Nguồn Lợi Hải sản