Nhiều tài liệu cho thấy trong vòng 20 năm trở lại đây số lượng các loài hải sản đang suy giảm và chưa có dấu hiệu phục hồi. Các nhà khoa học và các chuyên gia nghiên cứu sinh vật biển của Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên - WWF, đang nỗ lực tìm hiểu về các loài bị suy giảm này để xác định các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng phục hồi của chúng, đặc biệt là các loài có nguy cơ bị tuyệt chủng.

Trong một nghiên cứu có tiêu đề “ Sự suy thoái và hồi phục của hệ sinh vật biển”, Jeffrey Hutchings từ trường đại học Dalhousie ở Halifax, Canada  đã khảo sát 90 khu vực và phát hiện ra nhiều loài sinh vật biển  như cá tuyết, cá êphin, đã khôi phục lại hầu như không đáng kể trong vòng 15 năm sau khi đã suy giảm tới 45- 99% số lượng.

Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng hoạt động khai thác quá mức của con người không chỉ tác động tới khả năng hồi phục ở giai đoạn trưởng thành, tỷ lệ sinh sản và cơ cấu loài mà còn có tác động, rất lớn đến hệ sinh thái nói chung.

Vậy còn khả năng phục hồi của các loài thì sao? Giáo sư Callum Roberts của đại học York (Anh), tác giả cuốn “Lịch sử phi tự nhiên của biển”,  đã chỉ ra một loạt các tác động khác nhau ảnh hưởng tới việc một loài có thể phục hồi hay không sau khi bị khai thác. Ông cho biết: “ Có rất nhiều nhân tố tác động đến quá trình này. Không phải cứ ngừng khai thác thì quần thể loài đó sẽ phục hồi. Một loài nào đó nếu đã suy giảm tới dưới ngưỡng nhất định thì kể cả việc thay đổi môi trường sống của chúng thì khả năng phục hồi vẫn mong manh”

Trong các nhân tố tác động, cần nhắc tới hiệu ứng Allee, có nghĩa khi mật độ quần thể giảm, khả năng sinh sản của chúng cũng giảm theo.

Một minh chứng điển hình là trường hợp của ngành đánh đánh bắt ốc xà cừ ở Florida, ngành này đã bị đóng cửa từ 16 năm trước do khai thác ốc xà cừ quá mức. Mặc dù vậy, đến nay, ốc xà cừ ở vùng biển này vẫn rất khan hiếm.  Sau này, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng hiện tượng giao phối ở loài ốc xà cừ không bao giờ xảy ra khi mật độ dưới 56 cá thể/hecta. Điều đó cũng đông nghĩa rằng loài này sẽ không thể phục hồi khi mật độ giảm xuống quá thấp.

Rất khó có thể đoán định nguyên nhân suy thoái của mỗi loài, tuy nhiên, có thể thấy rằng một loài khi đã bị khai thác quá mức trong một thời gian quá lâu thì hầu như rất khó có hội phục hồi.

Hoàng Phụng Anh biên dịch (Theo WWF, 19/09/2007, thiennhien.net)