Chúng có cái vây lưng thật lạ lùng, trông như một cánh buồm thuyền lớn, vây lưng to này giúp cho chúng đột ngột dừng lại hay quay ngang trong những lúc bơi với tốc độ nhanh. Cánh bồm này cao gấp hai lần chiều cao thân mình.

Hình dáng của chúng còn có những đặc điểm khác khá đặc biệt: Cơ thể thon tròn theo hình khí động học, thích hợp cho việc bơi nhanh. Hàm trên dài, nhọn giống như một cái xiên đâm cá, mắt to. Phần trên lưng có màu xanh, phần dưới bụng có màu trắng. vây lưng và thân mình có những đốm xanh đậm.

Cá buồm thường lang thang khắp các cùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Hầu hết thời gian trong đời chúng bơi gần mặt nước. Thông thường, cá buồm hay sống đơn độc, nhưng thỉnh thoảng chúng cũng bơi với nhau thành từng nhóm nhỏ.

Cá buồm bơi rất nhanh, khi cần thiết chúng có thể đạt tới tốc độ 90km/h. Chính nhờ tốc độ cao như vậy nên chúng dễ dàng đuổi kịp con mồi (như cá thu, cá trích, cá mòi, cá trống), đồng thời dùng cái mỏ dài của mình húc vào con mồi. Khi con cá nào đó bị thương hay chết vì đòn chí tử này, cá buồm liền quay ngoắt lại và mau chóng đớp mồi. Thỉnh thoảng, chúng lao mình và đâm vào một đàn cá quá nhanh và quá mạnh đến mức chúng cũng phải bay vọt lên khỏi mặt nước.

Thức ăn của cá buồm gồm rất nhiều loại động vật biển, dường như chúng ăn hầu hết các loại cá và mực ống nhỏ hơn chúng khi gặp trên đường lang thang kiếm ăn.

Cá buồm khá tinh khôn, chúng biết tiết kiệm công sức khi săn mồi. Thỉnh thoảng, chúng phối hợp với những con cá buồm khác cùng đi săn. Chúng dồn những con mồi lại và đuổi con mồi lên gần mặt nước, ở đó con mồi sẽ khó tìm ra đường thoát thân. Đến lúc này, cá buồm lần lượt thay phiên nhau ăn mồi, trong khi những con cá buồm khác làm nhiệm vụ ngăn không cho con mồi chạy thoát.

Cá buồm đẻ trứng ngoài biển lớn, cá mái đẻ trứng vào nước, cá đực cũng thả tinh dịch vào nước - trứng trôi bệp bềnh theo các dòng hải lưu. Trứng cá nở khá nhanh: trứng đã được thụ tinh sẽ nở ra cá con chỉ trong vòng 1,5 ngày.

Mỗi lần sinh sản, một con cá buồm mái có thể đẻ vào nước từ 4-5 triệu trứng, nhưng hầu hết những cái trứng này đều không thể phát triển đến lúc trưởng thành. Bù lại, cá buồm non lớn rất nhanh: những con non sống sót chỉ trong vòng 1 năm đã đạt đếu chiều dài khoảng 1,2 m.

Tuổi thọ trung bình của cá buồm là khoảng 10 năm.